Vaak krijg ik te horen: jij hebt vast een grote tuin met die oogst die je uit je tuin haalt. Nou nee. Ik heb gewoon een klein stadstuintje. Een postzegel voor en iets groter aan de achterkant. De meeste oogst haal ik uit de achtertuin. Maar ook daar is nog gewoon plaats voor 'normale' planten, een terras en zelfs nog een mini vijver. Deze laatste is dit jaar weer mooi omdat we hem gerepareerd hebben en er nu weer water in blijft staan. Zo veel oogst uit een kleine tuin halen wil dus prima, maar vraagt wel om wat creativiteit en enige planning. Hoe je dit ook kunt doen in je kleine tuin, leg ik deze keer uit.
Moestuinbakken
Ideaal zijn moestuinbakken in een kleine tuin. Ik heb er zelf twee van 1,20 bij 1,60 ongeveer. De vakken zijn 40 bij 40 cm. Je kunt zo'n bak van allerlei materialen maken of gewoon kant en klaar kopen. Als je last van je rug hebt, kun je er voor kiezen om hem verhoogd te plaatsen. Vul de bakken met de makkelijke moestuinmix of maak het zelf met compost, vermiculiet en turf of cocospotgrond. Ik vind deze mix echt zo'n goed, omdat je niet hoeft te spitten. Ieder jaar weer even wat bijvullen met compost en klaar. In de bakken kun je echt heel veel kweken en doordat het dicht bij elkaar staat weinig onkruid en minder plagen. De planten worden misschien minder groot dan op zo'n grote moestuin, maar je kunt wel veel soorten kweken.
De hoogte in
Oppervlakte is vaak het probleem in kleine stadstuinen, maar vaak zijn ze omringd met schuttingen. Deze kun je mooi gebruiken voor balkonbakken met planten. Daarnaast kun je bijvoorbeeld een komkommer of klimcourgette hierbij op laten leiden. Dit zelfde geldt voor bijvoorbeeld peultjes. Aan de rand van je bakken kun je ook zonnebloemen planten. Het lijkt ontzettend mooi en ze zijn nog nuttig ook, want ze trekken bijen aan. Mijn hoge platen staan dan ook allemaal tegen een schutting of muur aan. Zo nemen ze ook niet de zon van de andere planten weg. Mijn braam heb ik helemaal rond mijn oppottafel laten lopen. Hij neemt dus maar een kleine oppervlakte van de grond en beslag, maar het is een enorme plant, die heel veel bramen geeft Ik geloof dat ik z'n 10 potten jam heb gemaakt. Daarnaast liggen er nog 2x1 liter zakken met bevroren bramen in de vriezen en heb ik zo gewoon los gegeten.
Potten
Met potten kun je enorm variëren. Ook hier kun je lage planten afwisselen met hoge planten aan de achterkant. Ik vind het erg gezellig staan en meestal is er altijd nog wel een plekje tussen de planten of op de hoek van je terras. Ideaal voor kleine stadstuin zijn de potten die je kunt stapelen. Zo nemen ze ook weer een klein oppervlakte in, maar kun je veel platen kwijt. In mijn pottentoren staan 15 peperplanten.
Eetbare planten
Als je een kleine tuin hebt en je wilt ook oogsten, kies dan voor eetbare planten zoals fruitbomen of struiken. Ik heb bijvoorbeeld een kleine appelboom. Weinig onderhoud, maar grote oogst. Dit jaar zo'n 60 appels. Onder de boom groeien dan weer hosta's en lelietjes van dalen. Zo combineer je eetbaar met mooi. Ook in de voortuin staan planten op de afscheiding. Er staan daar een vijg en gojibes. Met name in de voortuin kies ik voor eetbare of nuttige planten die ook mooi zijn. In mijn voortuin staan mijn kruiden en dit jaar ook de prachtige amaranth. De kruiden zien er gewoon ook altijd mooi uit. Zo de voordeur uit om wat te knippen.
Keuzes
Bij een kleine tuin moet je gewoon keuzes maken. Ik heb liever van alles een beetje i.p.v. van veel van één soort. De enige uitzondering hierop zijn mijn pepers en tomaten. Deze twee hebben in verhouding best veel plaats in mijn tuin. De tomaten staan onder een afdak die ongeveer net zo groot is als een moestuin bak. De pepers staan op een paar na, allemaal in potten. Ik kies vooral groente die ik lekker vind. Ondanks dat ik maar 1 vak met rode bieten had, heb ik er al 3 keer van kunnen oogsten. Kies bijvoorbeeld groente die je continu kunt blijven oogsten zoals snijbiet of wilde rucola. Kies bijvoorbeeld voor vroege groente en zaai in dat zelfde vak later de winter of herfstgroente.
Het blijft maar door gaan met het warme en droge weer. Vanaf april is het gewoon zomer geweest. Toen hoopten we ook dat we dan geen echte kwakkelzomer zouden krijgen. Het werd helemaal anders, wie had kunnen weten dat we zo verlangden naar regen. En dan nu, nog een cadeautje aan het einde van het seizoen. Ik moet zeggen, dat ik dat wel erg fijn vind. Of het helemaal goed is voor de natuur dat is de vraag. Maar de planten die normaal dood gaan van de kou, kunnen nu nog even langer blijven leven. En niet geheel onbelangrijk nog even oogst gaan geven. Want ja, mijn tuin hangt/staat nog vol met oogst.
Pepers
Twee weken geleden heb ik de eerste pepers binnen gehaald. Dit omdat het snachts toch al wel wat kouder werd en ik deze pepers niet wilde verliezen. Deze laat ik dan ook overwinteren in mijn woonkamer. Het zijn twee Bonchi's (Chiltepe en Fatali Yellow) en een grote nirmale plant, ook een Chiltepe. Ik ben van plan om nog een andere plant ook te laten overwinteren, de Chile Loco, een pubenscens. Deze kan veel beter tegen de kou, dus die houdt het nog wel even buiten vol. Bij sommige peperplanten zie je toch echt dat ze minder worden. Het blad wordt geel en ze groeien niet meer. Pepers groeien niet meer bij een temperatuur lager dan 12 graden en dat hebben we snachts toch wel gehad. Toch hangen ze nog helemaal vol en zolang het niet vriest, laat ik ze rijpen aan de plant.
Tomaten
Ongelooflijk hoe de tomaten het nog doen. Bij 2 planten heeft de schimmel toch een beetje toe geslagen. Doordat ze helemaal kaal zijn, zien ze er niet meer uit, maar de ze rijpen gewoon nog aan de plant.De foto hiernaast heb ik op 12 oktober gemaakt. Het lijkt gewoon een zomerfoto. Ik heb nog steeds niet de noodzaak gezien om de tomaten groen te plukken. Ze zijn wel minder lekker met een dikkere schil, maar nog steeds lekkerder dan in de supermarkt. Het afdakje en de droge zomer hebben goed geholpen deze zomer.
Klein fruit
Het is natuurlijk de tijd van de frambozen. Heerlijke roze snoepjes aan de plant. Iedere paar dagen oogst ik een bakje, genoeg voor 2 porties in de yoghurt.
En ja.... het is gelukt. Ik heb de eerste gojibessen geoogst. Eerder schreef ik al dat de plant heel veel bloemen had. En nu heb ik dan ook een stuk of 10 a 15 bessen geoogst. Ik dacht dat ze heel zuur zouden smaken, maar ze hebben een redelijke neutrale smaak. De plant mag voorlopig dus blijven en zal hem ook weer in het voorjaar snoeien. Hopelijk worden de tweede partij vijgen ook nog rijp. Ik denk dat het niet meer gaat lukken, maar wie weet. De echte kou lijkt nog niet te komen.
Bloemen
Als ik zo rond kijk in de tuin, verbaast het me nog hoeveel bloemen er bloeien. Als ik de tomaten niet had getopt en gesnoeid bloeiden deze ook nog. Een aantal pepers maken nog bloemen aan en de goudsbloem blijft maar door gaan. Hiervan heb ik een aantal gedroogd om thee van te maken. Ik heb ook nog een andere (niet eetbare) plant die nu ook prachtig bloeit. Het mooiste vind ik toch wel, dat hij weer bijen aantrekt. Zo kunnen deze nog wat extra voorraad voor de winter aanleggen. Het voelde bijna weer zomer: het gezoem van de bijen terwijl ik frambozen pluk. En hij heeft ook een heerlijke zoet geur, zoals de bloemen in het voorjaar en zomer.
Ik ben benieuwd wat er allemaal in jullie tuin nog doorgroeit en bloeit.
Amaranth is een plant die velen niet kennen als eetbare plant. Je kunt hem tegenkomen als snijbloem in boeketten en in sommige winkels verkopen ze ook Amaranthzaad als superfood. Mijn kennismaking met Amaranth begon ongeveer 3 jaar geleden. Toen heb ik een paar zaadjes gekocht en gezaaid. Ik kwam er al snel achter dat het een mooie plant is. Ik heb me er toen verder in verdiept en kwam er toen ook achter dat het een superfood is en ook veel in Guatemala wordt gegeten. Daar eten ze het blad (bledo) in soepen. In sommige streken wordt dit veel gebruikt bij ondervoeding, omdat het veel goede voedingstoffen heeft en gemakkelijk wordt verbouwd. Later kwam op Facebook een pagina tegen die alle oorspronkelijke Maya gewassen probeert te behouden en de mensen ze weer leert het verbouwen en gebruiken. Zij gebruiken voornamelijk het zaad. Ze maken er heerlijke zoete gerechten mee.
Soorten
Een deel van mijn zaden komt dan ook uit Guatemala. Ik heb ze gewoon verzameld op verschillende plekken. Daarnaast heb ik ook nog een aantal andere soorten gewoon gekocht of gekregen in Nederland. Uit Guatemala heb ik 3 soorten: een bruine, een groene en een rode variant. Ik had 2 rode soorten van verschillende plaatsen, maar die lijken gewoon het zelfde te zijn. Verder had ik een rode soort met rode bladeren de Cruentos Red Callaloo. Als je de zaadjes ziet, heb ik zwarte en witte zaden. De witte worden als eetbare zaden verkocht. Ik ga er vanuit dat je de zwarte ook gewoon kunt eten.
Verbouwen
Omdat het een plant is uit Centraal Amerika was het even uitzoeken wanneer te zaaien. Ik heb hem 21 april van dit jaar binnen gezaaid. De zaadjes komen vrij snel op en zijn heel klein en dun, net als de kleine zaadjes. Toen ze de eerste echte blaadjes hadden heb ik ze verpot. Ze zijn wel gevoelig voor slakken. Andere plagen hebben ze eigenlijk niet en overwinnen zelfs Monsanto. Het schijnt namelijk dat er Amaranth tussen gemodificeerd mais stond en er vergif werd gespoten. Alles ging dood, behalve Amaranth. En het schijnt zelfs dat ze het mais hebben overwoekerd.
Toen de plantjes groot genoeg waren heb ik ze uitgeplant in de voortuin. Ik weet niet of het ook door het mooie weer was, maar ze waren prachtig. Als ze groter zijn hebben ze wel wat ondersteuning nodig. Volop in bloei zijn ze topzwaar.
Oogsten
Ik vond het toch wel zonde om ze te oogsten. Het zijn zulke mooie bloemen. Je knipt ze af en laat ze dan drogen. Doe dit bijvoorbeeld op een laken op plastic zakken. De zaadjes vallen er zo uit. Ik probeer ze er ook uit te slaan. Net zoals bij graan, oogst je ook het kaf. Via een filmpje zag ik dat je heel voorzichtig de zaadjes laat vallen in een andere bak en dan via een ventilator wordt het kaf weggeblazen. Ik moet zeggen het is best wel een werkje om al die zaadjes te oogsten.
Gebruik
Amaranth is een pseudograan en je kunt het gebruiken in brood, smoothies of in de musliemix. Je kunt de zaden ook koken zoals Quinoa. Ik heb dit zelf nog nooit geprobeerd. De kleine zaadjes laten zich ook gemakkelijk poffen. Zo kun je ze ook weer gebruiken in de muslie. De bladeren kun je dus ook eten. Het is een soort spinazie. Lees hier nog meer recepten.
